İhracat

UNCTAD verilerine göre dünyada Doğrudan yabancı sermaye akımı 2001 yılında %50 azalmış, 2002 yılında da bu süreç devam etmiş ve doğrudan yabancı yatırım miktarı 2001 yılındaki 1,3 Trilyon Dolar seviyesinden 2002 yılında 536 Milyar dolara gerilemiştir.Yabancı doğrudan yatırımlarda en fazla gerileme ABD ve Ingilterde yaşanmış ÇHC en fazla yabancı yatırım çeken ülke konumuna yükselmiştir.   

İtalya’nın yabancı ülkelere yönelik yatırımları arasında AB ülkeleri %70’lık pay ile ilk sırada yer almaktadır. 2001 yılında yurtdışına toplam 23,2 milyar € yabancı sermaye yatırımı gerçekleştirilmiş, bunun 20,7 milyar €luk kısmı AB ülkelerine yönelik olmuştur.  2002 yılında ise 21 Milyar €’luk yabancı sermaye yatırımı gerçekleştirilmiş, bunun da 16 milyar €’luk kısmı AB ülkelerine yapılmıştır. AB ülkeleri arasında Hollanda, İngiltere, İrlanda, Lüksemburg ve Fransa İtalyan yatırımlarının en fazla yöneldiği ülkelerdir. İtalyan Merkez Banksı Ödemeler Bilonçosu  verileri ışığında 2003 yılının ilk 11 aylık döneminde İtalya’nın yurtdışına 6,3 Milyar € seviyesine gerilerken, İtalya yapılan yabancı doğrudanyatırımlarımmiktarı11,8Milyar€seviyesinde olmuştur.   

a) İtalya’nın Yurt dışındaki  doğrudan  yatırımları (Net)

Kaynak:ICE

b)İtalya’daki Yabancı Doğrudan Yatırımlar  

İtalya’daki yanbancı sermaye yatırımlarının toplam tutarı 116.1 milyar € seviyesinde bulunmaktadır. 2002 yılında 15,4 milyar €’luk yabancı sermaye yatırımı yapılmıştır. 2003 yılının ilk 11 aylık döneminde İtalaya toplam 11,8 milyar yabancı sermaye yatırımı yapılmıştır.Başlıca yatırımcı ülkeler arasında AB ülkelerinin payı %85 olup,  AB dışında en büyük yatırımcı ülkeler ABD ve İsviçredir.  

İtalya Dünya  ticaretin içerisinde  %4 ‘lük paya sahip olup, Dünya ekonomisinde 8. büyük ihracatçı ülke konumundadır. Son yıllada ekonomide görülen yavaşlama İtalya’nın ihracat performansı ve rekabet gücüne yansımış dünya ticaretinde ve üretiminde önde gelen sektörlerdeki payını azaltmıştır. Ayrıca, Rusya ve ÇHC’nin Dünya ekonomisi ve ticareti içerisinde giderek ağırlık kazanması neticesinde artan rekabet ortamından  İtalyan sanayiin uluslararası rekabet  gücü olumsuz  etkilenmiş, son beş yıl içerisinde sektörlerin rekabet gücü ve dünya ticaretindeki pazar payında az da olsa gerileme yaşanmıştır. İtalya halen, tekstil ve konfeksiyon, mobilya, deri, ayakkabı, cam ve seramik, imalatta kullanılan makine ve techizat, plastik ürünler, gıda sanayiinde dünyanın en önemli üretici ve ihracatçı ülkeleri sıralamasında ilk sıralarda yer almaktadır.   

Nitekim İtalya’nın, dünyanın en önemli üreticisi konumunda bulunduğu ürünlerde dünya ticaretindeki payı son yılarda gerileme göstermektedir.  Mobilya sektöründe, 1997 yılında Dünya ticaretinin %18’ini elinde bulundurken, 2002 yılında bu sektörde dünya ticaretindeki payı %14 seviyesine gerilemiştir.Benzer bir şekilde, ayakkabı sektöründe dünyanın en önemli ihracatçısı olan İtalya bu ünvanını CHC’ne bırakmış dünya ticaretindeki payı %%15’e gerilemiştir. Sanayiide kullanılan mekanik makine ve cihazlar dünya ticaretinde %10’luk paya sahip olan İtalyan ekonomisi, Konfeksiyon ve moda ürünlerinde %7’lik  payı bulunmaktadır. Diğer taraftan, bilgi teknolojisi, elektronik cihazlar ve bilimsel techizat üretiminde dünya ticaretinde %2 paya sahiptir.  

İtalyan sanayiinde önde gelen sektörlerin durumu  ve rekabet  gücü:  

Gıda Sektörü: 87,7 milyar € üretim hacmi ile İtalya dünya ihracatında %4,5 paya sahip olup, 6. büyük gıda ve içecek ihracatçısı durumundadır.2002 ylında sektörde 14,4 ihracat, 15 milyar € ithalat gerçekleştirilmiştir. 2003 yılının ilk 10 aylık dönemind 15 milyar ithalat 12 milyar ihracat yapılmış 3 milyar € tcaret açığı bulunmaktadır.  iharacat  

Tekstil ve konfeksiyon sektörü: 42,7 Milyar € üretim hacmi ile ÇHC’nin ardından dünyanın ikinci büyük tekstil ürünleri ihracatçısı konumundadır. Sektörde dünya ihracatında %7’lik paya sahiptir. İtalya’da üretimin yaklaşık %35’i ihraç edilmektedir. Konfeksiyon ürünlerinde 34,5 milyar € üretim hacmine sahip olupüretimin %23ünü ihraç eden İtalya , bu sektörde Dünya ticaretinde %8 pay almakta ve yine ÇHC ‘nin ardından dünyanın ikinci büyük Konfeksiyon ürünleri ihracatçısı konumunda bulunmaktadır.2002 yılında sektörde 14 Milyar dolar ticaret fazlası vermiş olup, 2003 yılının ilk 10 aylık döneminde 5,7 Milyar dolar € ticaret fazlası verilmiştir. İtalya’nın toplam ihracatı içerisinde Tekstil ve Konfeksiyon ürünleri  %10,3’lük pay ile üçüncü sırada yer almaktadır.  

Deri ve Ayakkabı: 30.1 milyar €’luk üretim hacmi dünyanın ikinic büyük deri ve ayakkabı ihracatçısı konumundadır. Bu sektörde dünya ticaretinin %15’ini elinde bulunduran İtalya 2002 yılında 13,4 milyar € ihracat  gerçekleştirirken,  2003 yılının ilk on aylık döneminde sektörde 10,7 milyarlık ihracat yapılmış, 5,4 milyar € ticaret fazlası verilmiştir. Ancak sektörde verimlilik düşüşü ve üretim maliyetlerinde artış sebebiyle üretimin özellikle Romanya ve bazı asya ülkelerine doğru kaydırma eğilimde olduğu gözlenmektedir. Nitekim son yıllarda yurt dışından yapılan ithalat artış göstermekte italya aynı zamanda %6,5lik pay ile dünyanın 3. büyük deri ve ayakkabı mamulleri ithalatçısı konumunda bulunmaktadır.  

Mobilya ve ağaç ürünleri: Bu sektörde italya 44.2 milyar € üretim hacmine sahip olup dünya ticaretinde %7.7 pay almakta,  Kanada ve ÇHC’nin ardından  3. büyük ihracatçı  ülke konumunda bulunmaktadır. Sektörde ortalama 6 milyar dolar ticaret fazlası verilmekte üretimin yaklaşık %24’ü ihraç edilmektedir.  

Cam ve Seramik Ürünleri: 13,6 milyar € üretim hacmi ile Almanya’nın ardından Dünyanın ikinci büyük üreticisi konumunda olan İtalya Dünya ticaretinden aldığı %11’lik pay ile ikinci büyük ihracatçı konumundadır.üretim hacminde 2002 yılından bu yana gözlenen düşeşe karşın sektörde 4 milyar € ticaret fazlasına sahiptir.  

Mekanik ve elektrikli motorlar ve aksamları:40,7 milyar € üretim hacmi ile İtalya’nın önemli rekabet gücüne sahip olduğu diğer bir sektördür. Yaklaşık 13 milyar €’luk ticaret fazlası verilmekte üretimin %58’i ihraç edilmektedir.Dünya ihracatında %9,5’lik pay ile 3. sırada yer almaktadır.  

Üretimde Kullanılan Makine ve Cihazlar:67,5 milyar dolar üretim hacmi ile Almanya, ABD ve Japonya’nın ardından Dünyanın dördüncü büyük üreticisi ve ihracatçısı konumundadır. Tarım makinaları , tekstil makinalar, gıda işleme, ağaç işleri , deri işleme plastik , kauçuk ve ayakkabı üretiminde kullanılan makine ve cihazların  dünyadaki en büyük tedarikçilerindendir. .Sektörde 25 milyar dolar ihracat gerçekleştirilmekte yaklaşık 15 milyar dolarlık ticaret fazlası verilmektedir.  

Otomotiv ve ulaşım araçları: 65.3 milyar € üretim hacmine sahip olan otomotiv ve diğer taşıt araçları endüstrisi İtalayan ekonmisi içerisinde önemli yer  tutmaktadır.  Ancak rekabet gücü bakımıdan Almanya, Fransa ABD, Japonya , Ingiltere ve hatta İspanya gibi gelişmiş üretici ülkelerin seviyesinin gerisinde bulunmaktadır. Sektörde 30,5 Milyar € ihracat gerçekleştiren İtalya 40 Milyar dolar İhalat yapmakta ve 10 milyar dolar seviyesinde ticaret açığı bulunmaktadır. Yan sanayi, model ve tasarım üretimi alanlarında ve otomotiv dışında diğer ulaşım araçları , (motosiklet, tren romork vs.) sektörün rekabet gücü yüksek olup,  dünya ihracatında %4 pay alarak 8. sırada yer almaktadır. Bu alanda 2.2 milyar ticaret fazlası bulunmaktadır.  

Kauçuk ve Plastik Ürünleri: kauçuk ve plastik ürünlerde net ihracatçı konumunda olan İtalay 28,3 milyar üretim hacmi ile dünya tcaretinde %6,2 pay almakta ve bu alanda da dünyanın 5. önmeli üreticisi durumunda bulunmaktadır.  

Kağıt ve Kağıt Ürünleri:48.4 milyar üretim hacmibulunmakta dünya iharactından %3,5 pay almaktadır. Sektörde son yıllarda ithalatta düşüş gözlenmesine rağmen net ithalatçı konumunda bulunan İtalya 2002 yılında 1 Milyar dolar dış ticaret açığı vermiş 2003 yılında bu açık 300 milyon € seviyesine gerilemiştir.  

İtalyan  sanayii pek cok sektöründe dünya ölçeğinde rekabet gücüne sahiptir. Ancak son dönemde Euro-Bölgesi ekonomilerinde ve snayileşimiş ülke pazarlarında gözlenen durgunluk İtalyan sanayiin ihracat potansiyelini yavaşlatmıştır. 2003 yılında gıda, bazı elektronik ürünleri, metalügi dışında kalan bir çok sektörde üretim artışı negatif bir seyir izlemiştir. Ancak 2003 yılının Temmuz-Eylül döneminden itibaren ABD ve Asya ekonomilerindeki canlanmanında etkisi ile sektörlerin dış talep ve siparişlerinde bir hareketlilik gözlenmekte 2004 yılında sanayi üretiminin yeniden canlanması beklenmektedir.  

İtalayan sanayiin otomotiv, elektronik ürünleri, ölçü aletleri, telekom cihazları, biyo kimya ve yüksek teknoloji ürünleri alanında  rekabet gücü ABD, Japonya Almanya , İngiltere ve Fransa gibi gelişmiş ülkelerin gerisinde bulunmaktadır. Özellikle son dönemde şirketlerin sabit sermaye yatırımları ve araştırma geliştirmeye ayrılan fonlarının yetersiz kaldığı gözlenmektedir. Ancak İtalayan hükümeti tarafından global ölçekte rekabet gücünün arttırılması İtalyan ürünlerinin imajının korunması amacıyla (made in Italy) çeşitli girişmler başlatmakta özellikle promosyon faaliyetlerine ağırlık vermektedir.  İtalya özellikle AB Komisyonu tarafından başlatılan teknolojik ve bilimsel işbirliği ile Yüksek teknoloji ve araştırma geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik topluluk programlarından büyük ölçüde yararlanmaktadır.  Ayrıca uygulanmakta olan çeşitli mevzuatlar ile sözkonusu faaliyetlere devlet tarafından destek verilmekte ve şirketlerin ar-ge ve yeni teknoloji üretimi faaliyetleri teşvik edilmektedir.  

Esasen, İtalyan ekonmisinin dış ticaret potansiyeli ve sanayi gücünü yatırımlara aktaramadığı gözlenmektedir. Dünyanın önde gelen sanayi ürünleri ihracatçısı olmasına karşılık yabancı yatırımlar bakımından aynı performansı gösterememiştir. Bu durum İtalyan sanayinin ve üretiminin uluslararasılaşma alanında yaşadığı bazı güçlüklerden kaynaklanmaktadır. İtalya, ekonomisini güçlü tutmak ve dünya ekonomisi içerisindeki konumunu muhafaza etmek için daha fazla dışa açılmak zorundadır. Ancak ülke ekonomisinin rekabet gücü yüksek sektörleri daha çok küçük ve orta boy işletmelere dayandığıdan dışa açılma süreci diğer sanayileşmiş ülkelere göre ağır işlemiş ve İtalyan firmaları devlet desteği olmaksızın dış pazarlara yatırım yapmaktan  uzun süre çekinmiştir. Ancak 1990 yıllardan itibaren devletin KOBİ’lerin uluslararsılaşma faaliyetlerine cok yoğun destek verdiği gözlenmektedir.  KOBİ’lerin yurtdışı pazarlara açılması, rekabet gücünü ve üretim olçeğini arttırması amacıyla ve her türlü promosyon teknik ve mali desteği sağlamak üzere sektörel ve bölgesel destek programları oluşturulmaktadır. SIMEST , SACE ve FINEST gibi kuruluşlar vasıtasıyla şirketlerin yurtdışı faaliyetlerine mali destek sağlanmaktadır. Bu çerçevede, ihracat kredi ve garantisi, ortak girişimlere iştirak, pazara giriş teknik desteği, yabancı ülkelerdeki ihalelere katılım, feasbility ve teknik yardım programları uygulanmaktadır. Bunun sonucu olarak yurtdışındaki İtalyan yatırımlarında canlılık gözlenmektedir.  

İtalya son dönemde AB’nin yeniden yapılanması içerisinde ve dünyada yaşanan yeni gelişmeler çerçevesinde AB içinde ve AB dışında dünya ölçeğinde birlikte hareket edebileceği kalıcı partnerler arayışı içerisinde olup, bu yönde ileriye dönük çalışmalar yapmaktadır.  

İtalya son yıllarda gerek Akdeniz ve gerekse Doğu Avrupa ve Balkanlarda nüfuz arayışı içinde olduğu  ve bölgedeki gelişmeler içerisinde aktif rol üstlenmeye önem verdiği görülmektedir.Bunun sonucu olarak Ülkemiz de dahil olmak üzere Akdeniz , Balkanlar,  Rusya, gibi ülkelerle ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine büyük önem vermektedir. Son yıllarda İtalyan ilgili kurumlarının ticari ilişkilerin arttırılacağı ve yatırım yapılacak ülke değerlendirmelerinde Akdeniz ve Balkan ülkeleri ile ülkemiz ağırlıklı olarak zikredilmeye başlanmıştır. Sözkonusu ülkeler ile mevcut kültürel ve tarihi bağların ekonomik ilişkilere yansıtılması hedeflenmektedir.  Nitekim, İtalyanın sözkonusu ülkelerle ekonomik ve ticari ilişkilerinin hali hazırda ileri bir seviyeye ulaştığı   gözlenmekte, Balkan ülkelerinde %17 ve Kuzey Afrika ülkelerinde  %12 gibi yüksek   seviyede Pazar payına sahip bulunmaktadır. Diğer taraftan  İtalya, Rusya’da %8.4,  AB içerisinde %5.7,  ABD içerisinde ise  %2.2  payına sahip olduğu gözlenmektedir.  

Nitekim, 2003 yılının son ayları içerisinde İtalyan Dış Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan 2004 yılı dış ticareti geliştirme ve tanıtım stratejisinin ana hatları hakkındaki Bakanlık Kararnamesi (Decretto Ministeriale),  Ülkemizin de içinde bulunduğu Rusya, Çin, Brezilya, Balkan Ülkeleri ve Kuzey Akdeniz Ülkeleri öncelikli ülkeler olarak belirlemiştir. Bu çerçevede şirketlerin uluslarasılaşmasını destek için faaliyetlerin arttırıması için sözkonusu hedef ülke ve bölgelere yönelik stratejik programlar uygulanması önerilmektedir. Bu çerçevede Rusya ile sanayi ibirliği ve yatırmların teşviki için  pilot bir projenin 2004 yılında hayata geçirilmesine başlanarak bir task force oluşturulmuştur.  

Öte yandan, balkanlar ve güneydoğu Avrupa’da entegre bir serbest ticaret alanı oluşturulması süreci İtalya tarafından yakından izlenmekte ve desteklenmektedir.  Söz konusu ülkeler ticaretlerinin %22’sini İtalya ile yapmaktadır.

Diğer taraftan, Italyan Hükümeti Bölge ülkeleri ile tarihsel ve coğrafi bağları sebebiyle Avrupa –Akdeniz Ortaklığının geliştirilmesine büyük önem atfetmektedir.  

Bu çerçevede Barselona sürecinin yeniden ivme kazanması 2010 yılına kadar bölgede serbest ticaret alanının tamamlanması, akdenizin iki yakasındaki ticareti geliştirmek ortak gümürk kuralları ihdas etmek ve fuar sistemlerinin entegrasyonu için bir forum kurmak konularının hayata geçirilmesi için yoğun çaba harcanacağı her fırsatta  ifade edilmektedir.  

Bölge ülkelerinde özellikle rekabet gücünün ve arttırılması ve bölge içi yatırımların teşvik edilmesi amacıyla Avrupa Yatırım Bankası modeline benzer bir “Akdeniz Yatırım Bankası”nın Kurulması  böylelikle katılımcı ülkelerin kalkınmaya yönelik ortak projelerinin desteklenmesi hedeflenmektedir. Bankanın merkezinin Roma’da olması ve İtalya’nın bölge ilişkilerinde bir çekim merkezi haline gelmesi de İtalyan Hükümetinin Akdeniz politikaları ile ilgili mevcut hedefleri arasında yer almaktadır.  

Meda Ülkeleri için üst düzey bir “master programı” hazırlanması, Küçük Orta Ölçekli sanayilerin uluslararsılaşmasını kolaylaştırmak için finansman araçları yaratılması , bilgilendirme ve teknik destek sağlanması İtalyan hükümetinin Akdeniz politikasındaki öncelikleri arasında yer almaktadır.