İTALYA'NIN TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ

İTALYA-TÜRKİYE DIŞ TİCARETİ (1000$)

İtalya ile ticaretimiz 2000 yıllarda yükseliş trendi içine girdi ve 2001 yılından bu yana önemli artış gösterdi. Türkiye ile İtalya arasındaki ticaret hacmi 2002 yılında tarihindeki en yüksek seviye olan 6,3 milyar dolara yükseldi. Ticari ilişkilerimizdeki yükseliş trendi 2003 yılında hızlanarak devam etti. 2003 yılının Ocak-Kasım döneminde iki ülke arasındaki ticaret hacmi yüzde 2,4 artarak 7,6 milyar dolara yükseldi. İtalyan Ulusal İstatistik Enstitüsü ISTAT tarafından yayımlanan geçici toplam yıllık veriler itibariyle, 2003 yılında İtalya’nın Türkiye’den ithalatı Euro bazında yüzde 13,5 artarak 3,3 milyar Euro, Türkiye’ye ihracatı yüzde 16 artarak 4,7 milyar Euro olarak gerçekleşti. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 8 milyar Euro olarak gerçekleşirken İtalya lehine ticaret açığı 1,4 milyar Euro seviyesinde oldu.

2001 yılında İtalya'ya ihracatımız ilk kez iki milyar dolar'ın üzerinde gerçekleşmiş ve 2000 yılına göre çok önemli bir oranda % 30,4’lük bir artışla 2,3 milyar dolara yükselmiştir. 2002 yılında söz konusu ülkeye ihracatımız İtalyan ekonomisinde gözlenen yavaşlama özellikle de tüketim harcamalarında ve sanayi üretiminde gözlenen düşüşten etkilenerek yüzde 4,5 oranında azalmış ve 2,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

İthalatımız ise Türkiye ekonomisinde yaşanan canlanma ve ithalat talebinin artmasına paralel olarak 2002 yılında % 17,7 oranında yükselmiş ve 4,1 Milyar Dolar seviyesine ulaşmıştır. İtalya’dan ithalatımız ise toplam ithalatımız içerisinde yüzde 8,1 oranında bir paya sahip olurken italyanın ihracatı içerisinde ülkemizin payı %1,6 seviyesinde olmuştur.

2003 yılında İtalya’ya ihracatımız genel ihracatımızdaki artış trendine paralel olarak %33,6 oranında artarak 3,2 milyar Dolar seviyesine ulaşmıştır. Ulaşılan bu seviye İtalya’ya yönelik ihracatımızın 1999 yılındaki seviyesine göre yaklaşık 2 kat arttığına işaret etmektedir.

2003 yılında İtalya’dan ithalatımızın %32,8 oranında büyüyerek 5,4 milyar Dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Türkiye ile İtalya arasındaki ticaret ilişkilerinde denge hemen hemen tüm tarihi boyunca İtalya lehine olmuştur. Özellikle Gümrük Birliği sonrası dönemde sanayicilerimizin daha uygun koşullarda girdi ve yatırım malı taleplerinin AB pazarına yönelmesi nedeniyle dış ticaret dengesinde İtalya lehine artış gözlenmiştir. 2003 yılında Dış ticaret açığımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %22 oranında artarak 2,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

İtalya, ekonomik ve ticari ilişkiler bakımından Türkiye için olan önemini korumaktadır. Son beş yıldır devamlı olarak Türkiye'nin ithalatında Almanya'dan sonra ikinci sırada yer alan İtalya, Türk sanayicisinin ihtiyaç duyduğu girdi ve yatırım mallarının önemli bir tedarikçisi durumundadır. Aynı şekilde ülkemizin toplam ihracatı içerisinde dördüncü sırada yer alan İtalya 2003 yılında yine bu konumunu muhafaza etmiştir.
2003 yılında İtalya'ya ihracatımız, toplam ihracatımız içerisinde yüzde 7 oranında pay alırken, İtalyanın toplam ithalatı içerisinde %1,1 ‘luk bir paya sahip olmuştur. İtalya’dan ithalatımız toplam ithalatımız içerisinde %8’lik bir paya sahip olurken, Ülkemiz İtalyanın toplam ihracatı içerisinde %1,5 lik paya sahip olmuştur. Aynı zamanda 2003 yılı içerisinde İtlaya’nın ihracatını arttırdığı üçüncü ülkeler arasında EFTA ülkeleri ve AB’ye katılan Ülkeler ile birlikte ilk sıralarda yer almaktadır.

Son yıllarda İtalya istikrarlı bir pazar görünümü vermiş, İtalya pazarına yönelik dış ticaretimizin ürün bazında çeşitlendirilmesi sağlanmıştır. Bu çerçevede ihraç edilen madde sayısı 3441’e ithal ettiğimiz maddelerin sayısı 11.145’e ulaşmıştır. 2003 yılında İtalya'ya ihracat yapan firmalarımızın sayısı yaklaşık 4000, ithalat yapan firmalarımızın sayısı ise yaklaşık 12.000 olarak kaydedilmiştir.
 

İhracat ve İthalatımızda Başlıca Ürünler

İhracat

Son yıllarda İtalya’ya yönelik ihracatımızın ürün bileşiminde önemli bir gelişme gözlenmektedir. Geçmişte ihracatımızda tekstil konfeksiyon, demir çelik ve tarım ürünleri gibi geleneksel ihraç sektörlerimizin ağırlığı sözkonusu iken, özellikle son dönemde AB pazarında rekabet gücü kazanan otomotiv sanayi ürünleri ve elekrikli makine ve cihazlar gibi katma değer ve teknolojisi yüksek ürünlerin giderek İtalya’ya yönelik ihracatımızda ağırlık kazanmaya başladığı gözlenmektedir.

İtalya'ya ihraç ettiğimiz ürünler arasında ilk sıraları; dizel yarı dizel motorlu araçlar, motorlu kara taşıtları aksam ve parçaları, elektrikli makine ve cihazlar (renkli TV, buzdolabı ve çamaşır makinası), demir-çelik yassı hadde ürünleri, pamuk, pamuk ipliği, örme giyim eşyası, feldspat, kabuksuz fındık, portland çimento, klinker, tişört, mücevherci eşyası aksamı, zeytinyağı almaktadır.
2003 yılı içerisinde taşıt araçları , taşıt araçlarının aksam ve parçaları, tekstil, hazır giyim, gıda,demir çelik ürünleri, Kuyumculuk ürünleri , zeytinyağı, elektrikli cihazlar, makine aksam ve parçaları ihracatında önemli artış gözlenmektedir.
Bunun yanısıra İtalya, ülkemizin geleneksel tarımsal ürünleri ihracatında önemli pazar konumunu muhafaza etmektedir. Tarımsal ürünler ihracatımızda başlıca ürünler olan zeytinyağı, fındık, kuru incir, ve antep fıstığı ihracatında İtalya ilk sıralarda yer almaktadır.

Ülkemizin sanayi malları ve maden ihracatında ise İtalya, bakır ile kimyevi maddeler ve mamulleri ihracatında birinci, alüminyum ve maden ihracatında ikinci demir-çelik ihracatında beşinci, makine aksam ve parçaları ihracatında ikinci, motorlu kara taşıtları ihracatında üçüncü ve mineral yağ ihracatında ikinci sıradadır.

İtalya’ya yönelik ihracatımızdaki geleneksel olarak rekabet gücü yüksek ürünlerimizin yanısıra son yıllarda otomotiv sanayi ürünleri aksam ve parçaları, makine cihazlar, beyaz eşya ve elektrikli cihazlar ihracatında önemli gelişme kaydetmiştir. Otomotiv sanayi ürünlerinde Fransa, Almanya,Belçika, İngiltere gibi AB ülkelerinin yanısıra Japonya, Güney Kore Polonya gibi ülkeler italyan pazarının başlıca tedarikçileri arasındadır. Ancak ülkemiz bu sektördeki ihracatını 2000 yılından itibaren yaklaşık 3 misli arttırmıştır. Özellikle 2500 silindir ve üzeri yarı dizel araçlar ile 2500cc’ye kadar olan benzinli araçlar İtalya’ya yönelik ihracatımızda ilk sıralarda yer almaktadır. Ayrıca otomobil lastiği, vites kutusu ve debriyaj gibi motorlu araçların aksam ve parçalarının ihracatında önemli gelişme gözlenmektedir.

İtalya’ya yönelik renkli televizyon ihracatımız ise miktar bazında iki kat artmış ve ülkemiz 2002 yılında 13.5 milyon adet ile İtalya pazarında Fransa ve İspanya’nın ardından üçüncü sırada yer almıştır. Elektrikli makine ve cihaz sektöründeki ihracatımız 2003 yılında %21 gibi yüksek bir hızla büyümeye devam etmektedir.

Özellikle tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde ülkemiz İtalya’nın önemli tedarikçileri arasında yer almaktadır. Pamuk. pamuk ipliği ve pamuklu mensucatta ve özellikle örme giyim eşyası, kumas ihracatımız 2003 yılında önemli artış göstermiştir. 2003 yılında tekstil ve hammaddeleri ihracatımız %34, konfeksiyon ürünleri ihracatımızda ise %45’lik artış gerçekleşmiştir.

İtalya’nın Türkiye’den İthalatında Başlıca Ürünler(EUR)
 

İthalat
2003 yılında İtalya'dan yaptığımız ithalatta hemen tüm maddelerde artış göstermiştir. 2003 yılı içerisinde de bu trend devam etmiş, İtalya, Türkiye’nin iki numaralı tedarikçisi konumunu korumuştur. İtalya’dan ithal edilen ürünler arasında ilk sırayı karoser ve otomotiv sanayi ürünleri, ile renkli televizyon tüpleri almaktadır. Ayrıca telekomunikasyon cihazlarının aksam ve parçaları, otomatik telefon santralleri, radyolink ve uydu cihazları. tekstil ve dokuma makinaları, tıbbi makine cihazlar, dokumaya elverişli sentetik elyaf ve deriler, plastikten mamul eşya, mineral yakıtlar, kauçuk, eczacılık ürünleri, kıymetli taş ve metaller, suni ve sentetik elyaf ithalatımızda önem arz eden ürünlerdir.

İtalya’nın Türkiye’ye İhracatında başlıca ürünler (EUR)
 

İhraç Ürünlerimizin İtalya Pazarındaki Durumu

İhraç ürünlerimizin 2003 yılı içerisinde İtalya pazarındaki durumu incelendiğinde, ülkemiz 2003 yılında 40.000 tonluk ihracat ile fındıkta İtalya’nın bir numaralı tedarikçisi konumunda bulunmakta, ayrıca kuru üzüm ve incirde İtalyanın en büyük tedarikçisi konumundadır. Zeytinyağı ihracatında bu yıl gözlenen gerileme nedeniyle ülkemiz İspanya ve Yunanistan’nın ardından 3. tedarikçi konumununu sürdürmekte, makarnalık buğday ihracatımızda gerileme gözlenmiş bu üründe İtalya pazarında ülkemiz Avusturalya, ABD, İspanya ve Yunanistan gibi ülkelerin rekabeti ile karşı karşıya bulunmaktadır.

Sanayi ürünleri itibariyle özellikle tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde ülkemiz İtalya’nın önemli tedarikçileri arasında yer almaktadır. Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucatta mensucatta ülkemiz İtalya’nın en büyük tedarikçisi konumundadır. Sözkonusu ürünlerde İtalyan pazarındaki önemli rakiplerimiz Mısır, Suriye Çin ve Hindistan gibi rakiplerin ihracatı artış göstermiştir.

Benzer bir şekilde sentetik elyaf ve iplik gibi tekstil ürünleri ihracatımızda ülkemizin ihracatı gerilerken Çin Halk Cumhuriyeti İtalya’nın bir numaralı tedarikçisi konumunda bulunmaktadır. Konfeksiyon ürünlerinde örme kumaşta Güney Kore ve Almanya’nın ardından üçüncü büyük tedarikçi, örme giyim eşyasında ise Çin Halk Cumhuriyetinin ardından ikinci tedarikçi durumundadır.Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarlarında Çin, Romanya, Tunus ve Fransa’nın ardından 5. tedarikçi durumundadır.

Ayrıca, İtalya’ya yönelik sanayi ürünleri ihracatımız içerisinde çok önemli yer tutan diğer bir kalem olan çimentoda (klinker ve portland çimento) ülkemiz İtalyanın bir numaralı tedarikçisi konumundadır.

İtalya’ya yönelik ihracatımızdaki geleneksel rekabet gücü yüksek ürünlerimizin yanısıra son yıllarda otomotiv sanayi ürünleri aksam ve parçaları, makine cihazlar, beyaz eşya ve elektrikli cihazlar ihracatında önemli gelişme kaydetmiştir.

Türkiye’deki İtalyan Yatırımları

Son yıllarda İtalyan yatırımcılarının Ülkemize ilgileri önemli ölçüde artmıştır. Nitekim, bundan 15 yıl önce toplam 17 İtalyan Firması ülkemizde faaliyet gösterirken, bu rakam 2003 yılında 251’e yükselmiş ve sözkonusu firmaların sermayesi 875.3 Trilyon TL’ye ulaşmıştır.

Ülkemizdeki Italyan menşeli yabancı sermaye miktarı izinler bazında 1,9 Milyar Dolara ulaşmıştır. İtalyan menşeli yabancı sermayenin toplam yabancı sermaye içindeki payı yüzde 6 ile, tüm ülkeler sıralamasında İtalya 7. sırada yer almaktadır.

İtalyan Firmalarına Verilen Yabancı Sermaye İzinleri (Milyon Dolar)
 

*Ocak –Haziran

Türkiye’de Faaliyette Olan İtalyan Firmaları  

*Ocak –Haziran

İtalyan yatırımcıları genel olarak Türkiye’de tüm sektörlerde faaliyette bulunmakta, yoğunluk imalat sanayii ve hizmetler sektörüne yönelmiş bulunmaktadır.Hizmetler (müteaahitlik, bankacılık, sigortacılık , Telecom) sektöründe 112 adet, İmalat sanayinde Otomotiv, elektronik, makine, ilaç ve farmasötik, kimya, lastik, çimento, tekstil, konfeksiyon, çeşitli sektörlerde toplam 118 adet, tarım sektöründe 6 adet, Madencilik alanında 13 adet, enerji sektöründe 2 adet olmak üzere İtalya’nın önde gelen sanayi kuruluşlarının Türkiye’de yatırımları ve temsilcilikleri mevcuttur. Bunlar arasında bazı önemli firmalar Telecom İtalia Mobile, FIAT, IVECO, CHICCO, MERLONI ,De LONGHI, Magnetti Marelli, PİRELLI Spa, Banca di Roma , Ermenegıldo Zegna, Assicurazioni Generali, Astaldı Spa, Trevı Spa, Set Italcementi Group (Set Çimento), Caltagirone Group (Çimentaş), Banca Di Roma, Istıtuto Bancarıo San Paolo Dı Torıno Spa, Barilla Alimentare (Filiz Gıda San.), Menarini Internatıonal (İbrahim Ethem Ulagay), Omron Electronıcs, Sabco Srl. (Nejat Sabuncu Makine Tic. San.), Inelli Plastik, ve Unicredito(Koçbank ) ’dur
.
Özellikle son dönemde telekomünikasyon ve Bankacılık sektöründe İtalya ile işbirliği hızla gelişmektedir. İtalyan mobil telecom şirketi TIM’in Türkiye’de gerçekleştirmiş olduğu Telekomunikasyon yatırımları halihazırda ülkemizdeki yabancı sermayeli en büyük yatırım konumundadır. Son olarak Mayıs 2003 ayı içerisinde Türk Telecom’un Mobil telefon şirketi AYCELL’in %40 hissesini satın alması ile TIM’in Türkiye’de yaşadığı problemler çözüm noktasına gelmiştir.

İki önemli Italyan Bankası Bank Intesa ve Monte Paschi yıl içinde Türkiye’de yatırım yapmak yolunda istekliliklerini dile getirmişler. Garanti Bankası’nın çoğunluk hisselerinin Bank Intesa tarafından satın alınacağı yaklaşık 1,5 Milyar dolarlık anlaşma üzerinde görüşmelere başlanmış olup, birleşme işlemlerinin Eylül 2004’e kadar tamamlanması hedeflenmektedir.
 

İTALYA'YA İHRAÇ EDİLEN MALLAR

İhraç ürünlerimizin 2002 yılı içerisinde İtalya pazarındaki durumu incelendiğinde, Türkiye 2002 yılında 40 bin tonluk ihracat ile fındıkta, ayrıca kuru üzüm ve incirde İtalya’nın en büyük tedarikçisi konumunda bulunuyor. Zeytinyağı ihracatında bu yıl gözlenen gerileme nedeniyle, Türkiye, İspanya ve Yunanistan’ın ardından 3’üncü tedarikçi konumunu sürdürüyor. Makarnalık buðday ihracatımızda ise gerileme gözlenmiış olup, bu üründe İtalya pazarında Türkiye, Avustralya, ABD, İspanya ve Yunanistan gibi ülkelerin rekabeti ile karşı karşıya bulunuyor.

Sanayi ürünleri itibariyle özellikle tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde ülkemiz İtalya’nın önemli tedarikçileri arasında yer alıyor. Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucatta ihracatımız 2002 yılında yüzde 28,2 oranında gerilemesine rağmen, İtalya’nın en büyük tedarikçisi konumunda. Sözkonusu ürünlerde İtalyan pazarındaki önemli rakiplerimiz olan Mısır, Suriye Çin ve Hindistan'ın ihracatı artış gösterdi.

Benzer bir þekilde sentetik elyaf ve iplik gibi tekstil ürünlerinde Türkiye’nin ihracatı gerilerken, Çin Halk Cumhuriyeti İtalya’nın bir numaralı tedarikçisi konumunda bulunuyor. Konfeksiyon ürünlerinde örme kumaşta Güney Kore ve Almanya’nın ardından üçüncü büyük tedarikçi, örme giyim eşyasında ise, Çin Halk Cumhuriyeti’nin ardından ikinci tedarikçi durumunda. Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarlarında Çin, Romanya, Tunus ve Fransa’nın ardından 5’inci tedarikçi durumunda bulunuyor.

Ayrıca, İtalya’ya yönelik sanayi ürünleri ihracatımız içerisinde çok önemli yer tutan diğer bir kalem olan çimentoda (klinker ve portland çimento) Türkiye, İtalya’nın bir numaralı tedarikçisi konumunda. 2002 yılında sektörün ihracatında bir miktar azalma gözlenmiş olsa da italyan hükümetinin kabul etmiş olduğu orta dönemli ekonomik altyapı programının uygulamaya konulması ile sektörde beklenen canlanma önümüzdeki dönemde bu sektördeki ihracat imkanlarını artacağına işaret ediyor. Halihazırda, İtalya 40 milyon ton civarındaki tüketimi ile İspanya’nın ardından Avrupa’nın en büyük çimento tüketicisi konumunda olan ülke durumunda bulunuyor.

İtalya’ya yönelik ihracatımızdaki geleneksel rekabet gücü yüksek ürünlerimizin yanı sıra son yıllarda otomotiv sanayi ürünleri aksam ve parçaları, makine cihazlar, beyaz eşya ve elektrikli cihazlar ihracatında önemli gelişme kaydetti. Otomotiv sanayi ürünlerinde Fransa, Almanya, Belçika, İngiltere gibi AB ülkelerinin yanı sıra Japonya, Güney Kore, Polonya gibi ülkeler İtalyan pazarının başlıca tedarikçileri arasında. Ancak Türkiye ihracatını 2000 yılından itibaren yaklaşık 3 misli arttırdı.

2002 yılında İtalya’ya yönelik renkli televizyon ihracatımız ise, miktar bazında iki kat arttı ve Türkiye 2002 yılında 13.5 milyon adet ile İtalya pazarında Fransa ve İspanya’nın ardından üçüncü sırada yer aldı.

Türkiye'nin İtalya'ya ihracatı ile ilgili veriler aşağıda verilmiştir:

ANLAŞMALAR/PROTOKOLLER

İkili İlişkilerde Mevcut Anlaşma Ve Protokoller:

Türkiye ile İtalya arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin gelişmesine yardımcı olacak bir dizi anlaşma ve protokol bulunuyor. Bunlardan önemli olanları  şöyle;

• Uluslararası Karayolu Taşımalarına İlişkin Anlaşma (30 Haziran 1971)
• Ekonomik, Endüstriyel ve Teknolojik İşbirliği Anlaşması (16 Aralık 1976)
• Tarımsal İşbirliği Protokolü (24 Aralık 1987)
• Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaþması (27 Temmuz 1990)
• Yatırımların Karşılıklı  Teşviki ve Korunması Anlaşması (22 Mart 1995) (Yürürlüğe girmedi)  

Türkiye ile İtalya arasında 1995 yılında imzalanan ancak Parlamento onay prosedürlerinin tamamlanmaması nedeniyle uzun süredir yürürlüğe konulamamış olan yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması İtalyan Parlamentosu’nca onaylanarak 4 Kasým 2003 tarihinde İtalyan resmi gazetesinde yayımlandı. Sözkonusu Anlaşmanın yürürlüğe konulabilmesi için Türkiye’de bu sürecin tamamlanması ve gerekli bildirim prosedürlerin yerine getirilmesi bekleniyor.

• ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMASI

Kaynak: www.dtm.gov.tr